7 Ekim 2023'te Hamas'ın saldırısı ve İsrail'in misillemesi ile başlayan İsrail-Filistin savaşı, yaklaşık altı aydır tüm dünyanın gündeminde. Ülkelerin dış politikaları da son dönemde savaş eksenli şekillenmekte.
Başta hegemon güç Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere pek çok ülke İsrail'e desteğini açıklarken, Türkiye ise denge politikasını daha çok Filistin tarafına çevirmiş vaziyette.
Ufak yüzölçümüne ve dört bir yanı doğal rakip olarak görülen Arap ülkeleriyle çevrilmesine rağmen İsrail tam yetmiş beş senedir yıkılmaz bir kuvvet konumunda.
Ülke bu konumunu özellikle son dönemde "demir kubbe" adını verdikleri bir sisteme borçlu. Demir kubbe nedir soruları da bu nedenle gündemde. Demir kubbe nedir ve nasıl çalışır diye soranlara, basitçe ülkenin dış saldırılara karşı korunmasını sağlayan bir savunma sistemi diyebiliriz.
Savaş başladığından bu yana Orta Doğu ile ilgilenen vatandaşlarımız sık sık demir kubbe nasıl savaşıyor gibi soruları da sorar oldular. Bu, sadece Orta Doğu ile ilgilenenler için değil, genel olarak savaşlarla ve savunma sistemleriyle ilgilenenler için de ilgi çekici bir konu.
Bizler de bu yazımızda demir kubbe nedir ve nasıl çalışır sorularının cevaplarını arayacağız.
Demir Kubbe Nedir?
Demir Kubbe, en basit tanımıyla taşınabilir bir hava savunma sistemidir. Sistem, 4 kilometre ila 70 kilometre mesafeden ateşlenen kısa menzilli roketleri ve top mermilerini imha edebilmektedir.
Fikri ilk olarak Filistin'in "İkinci İntifada" adını verdiği direniş döneminde ortaya çıkmıştır. Demir Kubbe'nin gelişimi 2005 yılında başlatılmış, projenin tamamlanması altı yıl sürmüştür.
Yapımı, İsrail menşeili savunma şirketi Rafael Advanced Defense Systems İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi ortaklığıyla tamamlanmıştır. Demir Kubbe, 2011 yılının Nisan ayında hizmete girmiştir.
İlk senesinde Gazze ve Batı Şeria'dan gelen füzelerin %90'ını engellemeyi başaran sistem, 13 yılda %80 gibi bir başarı oranı yakalamıştır.
Gece, gündüz, kapalı ve açık hava fark etmeksizin çalışan bir sisteme sahip. Öte yandan ilgili geliştirici şirket Rafael ise başarı oranının halen %90 seviyesinde olduğunu iddia ediyor.
Yine de bu istatistikler, Filistin tarafından ateşlenen her 10 füzenin en azından sekizinin İsrail sınırlarına giremediği ve imha edildiği anlamına geliyor.
Sistem sadece İsrail'de kullanılmamaktadır. İsrail'in en büyük müttefiki Amerika Birleşik Devletleri'nin yanı sıra Azerbaycan ve Romanya'da da bu sistem ilgi görmekte. Öyle ki Amerika Birleşik Devletleri şimdiden iki batarya satın almış vaziyette.
Güney Kore gibi birkaç ülke ise kendi Demir Kubbe sisteminin gelişimi için çabalamakta.
Öyle ya da böyle, Demir Kubbe nedir sorusunun cevabını pek çok ülkenin aradığı kesin.
Hava Savunma Sistemleri Nedir, Nasıl Çalışır?
Demir Kubbe nedir sorusunun cevabı, bizleri "hava savunma sistemleri nasıl çalışır" sorusunu aramaya da itiyor.
Bu sistemler genel olarak öngörülmesi zor konumdaki hava saldırılarını durdurabilmek için tasarlanıyor. Hava savunma sistemleri, çoğunlukla geniş radar sistemlerini içinde barındırmakta.
Demir Kubbe nasıl çalışır sorusunun cevabı için de elbette aynı durum geçerli.
Yaklaşan tehlikeleri algılayan bir radar sistemine sahip olan Demir Kubbe, ilk olarak düşman tarafından gönderilen füzenin yönünü, büyüklüğünü ve ne ölçüde tehdit oluşturduğunu analiz ediyor.
Eğer gelen füzenin yerleşim yerlerine veya altyapı tesislerine yöneldiği tespit edilirse, sistem füzenin imha edilmesi için kendi füzesini ateşliyor. Bu sayede herhangi bir sorun olmadan imha süreci henüz havadayken gerçekleştiriliyor.
Demir Kubbe'nin toplam kaç füzenin imhasını gerçekleştirdiği bilinmiyor. Fakat yukarıda da bahsettiğimiz üzere her on füzeden en az sekizi sistem tarafından imha edilmiş vaziyette.
Demir Kubbe Özellikleri
Demir Kubbe, temel olarak kısa menzilli roketlere ve 70 kilometre menzile sahip 155 milimetrelik topçu mermilerine karşı koymak için tasarlanmıştır.
Rafael'in açıklamalarına göre sistem günün her saatinde ve her koşulda çalışabilmektedir. Bunun yanı sıra sistemin birden fazla tehdide karşı koyma gücü de mevcut.
Demir Kubbe üç parçadan oluşmakta:
- Tespit ve İzleme Radarı: Radar sistemi, bir İsrail Savunma şirketi olan ve İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii'nin yan kuruluşu olan Elta ve IDF tarafından inşa edildi.
- Savaş Yönetimi ve Silah Kontrolü (BMC): İsrailli bir yazılım şirketi olan mPrest Systems tarafından Rafael için inşa edildi.
- Füze Atış Birimi: Sistem elektro-optik sensörler ve yüksek manevra kabiliyeti için birkaç direksiyon kanadı ile donatılan tamir füzelerini fırlatır. Füzeler bizzat Rafael tarafından üretiliyor.
Demir Kubbe'nin radarı ilk olarak karşı taraftan fırlatılan roketi algılar ve yörüngesini izler. BMC, bildirilen verilere göre çarpma noktasını hesaplar ve bu bilgiyi hedefin belirtilen bölge için bir tehdit oluşturup oluşturmadığını belirlemek için kullanır.
Rafael üretimi füzeler her seferinde ateşlenmez. Yalnızca bir tehdit algılandığında gelen roketi öngörülen çarpma noktasına ulaşmadan önce imha etmek için bir füze ateşlenir.
Demir Kubbe Hangi Ülkelerde Mevcut?
Demir Kubbe nedir sorusunun yanı sıra Demir Kubbe'nin bulunduğu ülkeler de sık sık araştırılmakta.
Demir Kubbe sistemi şu anda sadece İsrail'de mevcut. Ancak pek çok ülke belli boyutlarda Demir Kubbe sistemi ile ilgileniyor.
Mevcut durum şu şekilde:
- İsrail: Demir Kubbe'nin mucidi
- Amerika Birleşik Devletleri: İki bataryaları mevcut
- Finlandiya: Radar sistemine sahip
- Birleşik Krallık: Radar parçalarına sahip
- Kanada: Radar sistemine sahip
- Çekya: Radar sistemine sahip
- Romanya, Hindistan, Güney Kore, Macaristan, Azerbaycan: İlgi göstermekte
Dünyanın En İyi 10 Hava Savunma Sistemi
İsrail hava savunma sistemi olarak Demir Kubbe'yi kullanıyor olabilir. Ancak dünyada otomasyona dayalı olmasa dahi rüştünü ispatlamış ve ülkelerinin bekası açısından iyi işler yapmış birçok savunma sistemi var.
Dünyada silah yarışı denince akla gelen ilk ülkeler konumundaki Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu doğal olarak en iyi hava savunma sistemlerine sahip.
- Rusya Federasyonu ülkemizin de satın almış olduğu S-400 füzelerini verimli bir şekilde kullanmaya ve satmaya devam ediyor. Bu sistemler, dünyanın en iyi hava savunma sistemi olarak kabul ediliyor.
- Amerika Birleşik Devletleri ise zamanında ülkemizin de zamanında kullanmak istediği Patriot füzelerinin yanı sıra ünlü Lockheed Martin firması tarafından üretilen Thaad ile öne çıkmakta.
Türkiye yaklaşık 15 sene önce, Barack Obama döneminde Patriot almak istemiş. Ancak füzelerin nerede konuşlandırılacağı konusunda anlaşmalara varılamamasının ardından anlaşmayı rafa kaldırmıştı.
Bu iki ülkenin yanı sıra savunma konusunda sürekli adım atan İsrail var. Barışçıl bir coğrafya olmasına rağmen adım atmaya çalışan Avrupa Birliği ve yeni hegemon güç adayları Çin Halk Cumhuriyeti ve Japonya da hava savunma sistemi kullanmaktalar.
Bu ülkelerin zaman zaman ortaklık kurduğunu da görüyoruz. Örneğin Avrupa Birliği hava savunma sistemi projesi İtalya ve Fransa tarafından yürütülmekte. Bunun yanı sıra Hindistan'ın da İsrail ile ortaklık kurarak kendi sistemini geliştirdiğini görüyoruz.
Dünyanın en iyi 10 hava savunma sistemi hangileridir sorusuna şöyle bir listeyle cevap verebiliriz:
1. S-400 Hava Savunma Sistemi, Rusya Federasyonu
2. MIM-104 Patriot Hava Savunma Sistemi, Amerika Birleşik Devletleri
3. Thaad Hava Savunma Sistemi, Amerika Birleşik Devletleri
4. Davids Sling Hava Savunma Sistemi, İsrail
5. SAMP/T Hava Savunma Sistemi, İtalya ve Fransa
6. HQ-9 Hava Savunma Sistemi, Çin Halk Cumhuriyeti
7. 9K37 BUK Hava Savunma Sistemi, Sovyetler Birliği ve sonrasında Rusya Federasyonu
8. BARAK 8 Savunma Sistemi, Hindistan ve İsrail
9. Type 03 CHU-SAM Savunma Sistemi, Japonya
