Türkiye’nin en çok konuşulan ikinci dili olan Kürtçe, özellikle Güneydoğu Anadolu kültüründe geniş bir yer tutar. Bunun da etkisinden ötürü Kürtçe şarkılar listesi çok araştırılan bir kelime bütünüdür. Karakterini özellikle 1980’li yıllarda bulan Kürt müziği, 1990’lara gelindiğinde el altından tüm ülkede yayılmıştı.
Bugün çok daha serbest bir yayılma ortamı bulan Kürt müziği, önemli sanatçıların konserleri vasıtasıyla varlığını genişletmektedir. Kürtçe şarkılar listesi de bu müzikten haberdar olmak, Kürt kültürünü tanımak isteyen herkes tarafından sık sık aratılmaktadır.
Peki en iyi Kürtçe şarkılar listesi nasıl şekillenecek? Kürtçe damar türküler neler? En iyi Kürt sanatçılar kimler? Sizler için derledik.
Mikail Aslan- Way Way Ninna
1972 yılında Tunceli'nin Hozat ilçesinde dünyaya gelen Mikail Aslan aslen Zazadır. Kendisi müzisyen bir aileden gelmektedir ve yazının ilerilerinde göreceğimiz Ahmet Aslan ile amca çocuklarıdır.
Çocukluğunu memleketi Hozat'ta, gençliğini Kayseri'de geçiren Mikail Aslan, bir süre Almanya'da da ikamet etmek zorunda kaldı. Almanya yılları öncesi bir süre Grup Munzur'da yer aldı.
Müzik kariyerine 2000 yılında adım atan Mikail Aslan, o dönemden beri aktif olarak çalışmalarını ve konserlerini sürdürmektedir. Kendisi henüz geçen ay İstanbul'da konser vermiştir.
Eserlerinin çoğu Zazaca olan Mikail Aslan'ın çıkarttığı Kürtçe türküler arasında en bilinenlerinden biri, sözleri sık sık araştırılan Way Way Ninna.
“Way way way way
Way way nînna nînna
Îna niya aya bîna
Şima vînên senîna”
Koma Zelal - Lı Qamışlo
Koma sözlük anlamı olarak Kürtçe'de grup anlamına gelmektedir, yani Koma Zelal ismini duyan bir diğer vatandaşlar karşılarında bir müzik grubu bulacağını aklından çıkartmamalıdır.
2001 yılında Kahramanmaraş ilinin Pazarcık ilçesinde kurulan Koma Zelal'in üyeleri Tahir Kozludere (Daro Welat), Tayfur Kozludere (Reşo Zelal), Veysel Çıdık, Sexo Bezgingöl ve Mehmet Çoruk'tur.
Üç albümü bulunan grup çoğunlukla bölgede turnelere çıkmakta ve yerel kimliğini kaybetmemektedir.
Grubun en ünlü şarkısı, herkes tarafından zevkle dinlenen Lı Qamışlo. Bu şarkının en güzel Kürtçe türküler listesinde yer alması gerekmekteydi.
“Ji mir gotin, li qamişlo
Dîlbera te mest û gêj e
Li ser êşa vê dîlberê
Yek şîretê kes nabêje
Gotin bûk e, lê biçûk e
Çîroka wê pir dirêj e
Destê nojdar brîndar e
Bin nenûka tev qirêj e
Gotin gotin, lê biçûk e
Çîroka wê pir dirêj e
Destê nojdar brîndar e
Bin nenûka tev qirêj e”
Ciwan Haco - Felek
Kürt müziğinin en önemli temsilcilerinden Ciwan Haco dünyaya 17 Ağustos 1957 tarihinde Suriye'nin Kamışlı şehrinde geldi. Kendisi aslen Mardin Midyatlıdır, ailesi 1920'lerde Suriye'ye göç etmiştir.
Gençliğinde saz çalmayı öğrenen Ciwan Haco, 1980'lere gelindiğinde Güneydoğu Anadolu'da yayılan korsan kasetlerle ismini duyurdu. Geleneksel Kürt müziği ile modern Batı müziğini birleştirmesiyle dikkat çekti.
Kariyerine tam 17 albüm sığdıran Ciwan Haco'nun en sevilen şarkılarından biri 2006 yılında piyasaya sürülen Felek. Bu türkü, en acıklı Kürtçe türküler arasında sayılabilir.
“Felek çendî li me zalim bûyî
Yar yar yar
Derdê me çendî giran bû
Yar yar yar
Derman nema hekîm nema
Vê êşê derxe ji dil
Vê êşê derxe ji dil
Vê êşê derxe ji dil
Derman nema hekîm nema
Vê êşê derxe ji dil
Vê êşê derxe ji dil
Vê êşê derxe ji dil”
Mehmet Atlı - Ay Le Gule
1975 yılında bir demiryolu işçisinin çocuğu olarak dünyaya gelen Mehmet Atlı'nın çocukluğu trenlerde ve farklı şehirlerde mekik dokuyarak geçti. 17 yaşında müzik hayatına başlayan Mehmet Atlı, Yıldız Teknik Üniversitesi'nde mimarlık bölümünü de tamamladı.
Kendisi halen hem mimarlık hem de müzisyenlik yapmaktadır. Bir dönem YTÜ'de öğretim görevlisi rolünü de üstlenmiştir. Bağlama, gitar ve lavta çalabilmektedir.
Mehmet Atlı'nın en sevilen parçalarından biri, 2008 yılında çıkarttığı ve Mihemed Şexo'dan yorumladığı Ay Le Gule. Duygusal Kürtçe türküler dendiğinde bütün ülkenin aklına gelmektedir bu eser.
“Ay lê Gulê Gula minê
Şêrîna l'ber dilê minê
Ay lê Gulê Gula minê
Şêrîna l'ber dilê minê
Ez gul nadim bi malê dinê
Li ser gulê têm kuştinê
Gulê nadim bi malê dinê
Ez ser gulê têm kuştinê”
Aram Tigran - Ay Dilbere
Kürt müziğinin ilk ve önemli temsilcilerinden Aram Tigran aslen Ermenidir.
1934 yılında Suriye'nin Kamışlı beldesinde dünyaya gelen Aram Tigran, dokuz yaşındayken müzikle ilgilenmeye başladı. Bu yıllarda Ud çalmasını öğrenen Tigran, yirmi yaşında Kürtçe, Ermenice ve Arapça şarkılar söylemeye başladı.
Hayatı boyunca 11 albüm çıkartan ve 250 Kürtçe şarkıya ses veren Tigran 2009 yılında hayatını kaybetti. Diyarbakır'a gömülmek vasiyetiydi ancak bu gerçekleşmedi. Kendisinin kabri Belçika'nın başkenti Brüksel'de yer almaktadır. Diyarbakır'da bir heykeli de yer almaktadır.
Aram Tigran denince ilk akla gelen şarkı ise hiç şüphesiz ki son yıllarında çıkarttığı Ay Dilbere.
“Ay dîlberê dem gulîstan
Çilmisî gul, bax û bostan
Wêran ezim malêm xirab
Ay dîlberê ne menale
Feqîyê Teyran êdî kal e
Nexweşekî pir bêhal e”
Şivan Perwer - Kirive
23 Aralık 1955 tarihinde Şanlıurfa'nın Viranşehir ilçesinde dünyaya gelen Şivan Perwer'in asıl ismi İsmail Aygün'dür.
1976 yılında Almanya'ya yerleşen ve ilk albümünü burada çıkartan Şivan Perwer'in şarkıları daha çok geleneksel ve tarihi motiflerin yeniden yansıtılmasına dayanmaktadır.
Hayatını halen Almanya'da sürdüren Şivan Perwer'i ülkemiz 2013 yılında İbrahim Tatlıses ile verdiği konser ile de tanımaktadır.
Şivan Perwer'in Kirive isimli eseri tüm dünya tarafından iyi bilinen bir eserdir.
“Ax dе wеrе lê wеrе lê wеrе lê lê...
Kirîvê vê sibê w"еzê bi Çiyayê Şеngalê
Gola Simoqya dikеtim îro gеlî di gеlî dе
Di gеlî dе di gеlî dе kirîvê lê lê...”
Ahmet Aslan - Meso
Mikail Aslan'ın amcaoğlu olan Ahmet Aslan, 1971 yılında Tunceli ilinin Hozat ilçesinde dünyaya gelmiştir.
1993-1996 yılları arasında İTÜ Konservatuvarı'nda eğitim gören Ahmet Aslan, üniversite eğitiminin son bulmasının ardından Almanya'ya yerleşmiş ve burada müzik eğitimini sürdürmüştür.
Tambur, gitar, bağlama ve ud çalabilen Ahmet Aslan, kendi buluşu olan Ditar isimli bir enstrümanı da kullanabilmektedir.
Ahmet Aslan denince akla ilk gelen şarkılardan biri 2003 yılında çıkarttığı Meso'dur.
“Meso, meso, meso royê mi ra mevece meso
Sebir bike, meso esqê mawo rez bireso
Meso, meso, meso royê mi ra mevece meso
Sebir bike, meso esqê mawo rez bireso
Dina hiraya teynayinê xiravina, meso
Meso, yarê ez rew miron, sey manenay, meso
Dina hiraya teynayinê xiravina, meso
Meso, yarê ez rew miron, sey manenay, meso”
Aynur Doğan - Keçe Kurdan
Kürt müziğinin önde gelen kadın sanatçısı konumundaki Aynur Doğan dünyaya 1975 yılında Tunceli ilinin Çemişgezek ilçesinde geldi.
2002 yılında ilk albümünü çıkartan Aynur Doğan, 2004-2005 yılları arasında Kültür Bakanlığı bünyesinde Avrupa'da çeşitli konserler verdi.
Son yıllarda politik tartışmaların odağında olan Aynur Doğan yine de 2005 yılında, henüz 30 yaşındayken çıkarttığı Keçe Kurdan şarkısıyla Türkiye genelinde dinlenen bir isimdir.
“Keçê biner çerxa cîhan, zor girêdanê me re zor
Jin çûne pêş pir dixwînin, êdi qelem ket çûne şûr
Keçê biner çerxa cîhan, zor girêdanê me re zor
Jin çûne pêş pir dixwînin, êdi qelem ket çûne şûr
Keçê em dixwazin bi me re werin şêwre
Dilo em dixwazin bi me re werin cengê
Keçê em dixwazin bi me re werin şêwre
Dilo em dixwazin bi me re werin cengê”
Agire Jiyan- Helin
Kürt müzik gruplarının en önemlilerinden olan Agire Jiyan, 1990 yılında İstanbul'da kuruldu. Grup, o yıllarda İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan Mezopotamya Kültür Merkezi bünyesinde çalmaktaydı.
Bu kültür merkezi, Kürt aydınları tarafından Kürt kültürünü yaşatmak ve tanıtmak amacıyla kurulmuştu. Türkçede "yaşam ateşi" anlamına gelen Agire Jiyan da bu merkezin en önemli gruplarından biriydi.
Biri canlı olmak üzere beş albüm çıkartan Agire Jiyan'ın en bilinen eseri, 1999 yılında çıkan Helin'dir.
“Gewrê, bozê, rindikê
Çavreşê, çav belekê
Çavreşê, çav belekê
Gewrê, bozê, rindikê
Çavreşê, çav belekê
Çavreşê, çav belekê
Kewê, çima dilezînî?
Benda kesî namînî
Roniya rojê derew e
Şevên vir pir tarî ne
Kewê, çima dilezînî?
Benda kesî namînî
Roniya rojê derew e
Şevên vir pir tarî ne”
Servet Kocakaya - Keke
1973 yılında Bingöl ilinin Solhan ilçesinde dünyaya gelen Servet Kocakaya'nın çocukluğu Adana, Hatay ve Mersin'de geçti.
Üniversite eğitimini Hacettepe Üniversitesi'nde gören Kocakaya, Bilgisayar Mühendisliği okudu. Bu yıllarda Batı müziği ile ilgilenen Kocakaya, memleketinin tınılarını da asla unutmayarak kendi tarzını yarattı.
1999'da ilk albümünü çıkartan Servet Kocakaya, hem Kürtçe, hem de Türkçe şarkılar söylemekte, iki dil arasında bir köprü kurabilmektedir.
İlk albümüyle aynı ismi taşıyan Keke, sanatçının en önemli parçalarından biridir.
“Ser çiyaye bingöl kahveci keke
Pışta wida çay u şekır nan keke
Derd u keder te ba dıke can keke
şewq a hesret lı ser meye wer keke
Hestıren çawem mina ferat wer keke
Keke seref keke namus
Keke heval keke bavmın
Keke denge te hat ji min”
