HABER - Leyla DAĞ
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaz aylarının kendine has bir doğa gündemi var: zehirli hayvanlar. Havaların ısınmasıyla birlikte taşlık, kırsal ve yarı yerleşim alanlarında görülen tehlikeli türler, insan sağlığı açısından ciddi riskler taşıyor. Özellikle akrep, yılan ve örümcek gibi zehirli hayvanlar; tarla işleri, kırsal yaşam ve gece serinliği nedeniyle daha sık karşılaşılan bir tehdit haline geliyor. Her yaz yaşanan sokma ve ısırma vakaları, hastanelerin acil servis kayıtlarına da yansıyor. Peki bölgenin en tehlikeli türleri hangileri, nerelerde daha çok görülüyor ve nasıl korunmalı?
EN TEHLİKELİ TÜRLER: BÖLGEDEKİ DOĞAL TEHDİT
Güneydoğu Anadolu’da görülen bazı hayvanlar, içerdiği zehir nedeniyle ölümcül risk taşıyor. Bu türler sıcaklık arttıkça daha aktif hale geliyor.
KARA AKREP (ANDROCTONUS CRASSICAUDA)
Bölgenin en zehirli hayvanı olarak kabul ediliyor. Siyah renkli, iri yapılı bu akrep türü özellikle Mardin, Şanlıurfa, Diyarbakır ve çevresinde sık görülüyor. Zehri sinir sistemine doğrudan etki eder, solunum yetmezliğine kadar ilerleyebilen vakalar yaşanmıştır. Özellikle gece saatlerinde taş altı, bodrum ve ayakkabı içlerinde saklanır.
SARI AKREP (LEIURUS QUINQUESTRIATUS)
“Ölüm akrebi” olarak bilinir. Sarı ve saydam görünümüyle ayırt edilir. Soktuğunda ani kas kasılmaları, bilinç bulanıklığı ve solunum problemleri oluşturabilir. Çocuklar ve yaşlılar için ölümcül sonuçlar doğurabilir.
ENGEREK YILANI (VIPERA LEBETINA)
Kahverengi tonlarda, kalın gövdeli ve kısa kuyrukludur. Dağlık, kayalık alanlarda sık görülür. Zehri kan pıhtılaşmasını bozar, organ yetmezliğine yol açabilir. Sakin yapısına rağmen köşeye sıkıştığında saldırganlaşabilir.
KARADUL ÖRÜMCEĞİ (LATRODECTUS TREDECIMGUTTATUS)
Zehirli örümcek türleri arasında en tanınanlardan biri. Siyah ve parlak gövdesi üzerinde kırmızı benekleriyle dikkat çeker. Zehri kas sistemine etki eder, göğüs ağrısı, terleme ve yüksek tansiyona neden olabilir. Güneydoğu’da tarım alanlarında görülmüştür.
EŞEK ARISI (VESPA ORIENTALIS)
Genellikle hafife alınır ancak alerjik bireyler için ölümcül olabilir. Anafilaktik şok riski taşır. Tarım işçilerinin sık karşılaştığı türler arasındadır.
NERELERDE RİSK YÜKSEK?
• Taşlık, kırsal araziler
• Terk edilmiş yapılar
• Bodrum ve depo alanları
• Bahçelerdeki nemli bölgeler
• Sulama kanallarının çevresi
Özellikle gece ve sabah erken saatler bu canlıların en aktif olduğu zamanlardır. Tarla çalışanları, hayvancılıkla uğraşanlar ve kırsalda yaşayan vatandaşlar daha yüksek risk altındadır.
KORUNMA YOLLARI VE İLK MÜDAHALE
• Ayakkabılar içeri alınmalı ve giyilmeden önce kontrol edilmeli.
• Yatmadan önce yatak çevresi gözle kontrol edilmeli.
• Taş, moloz ve ot yığınları temizlenmeli.
• Tarla ve bahçelerde eldiven ve uzun kıyafet kullanılmalı.
• Sokma veya ısırma durumunda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, zehir emmeye çalışılmamalıdır.
DOĞA DENGESİNE SAYGI, TEDBİRLE GÜVENCE
Güneydoğu Anadolu’da her yıl onlarca insan zehirli hayvan vakalarıyla hastaneye başvuruyor. Doğal döngünün parçası olan bu hayvanlar, sıcaklıkla birlikte insan yaşam alanlarına yaklaşıyor. Ancak bilinçli davranışlar ve basit önlemlerle bu risk minimuma indirilebilir. Doğayla iç içe yaşarken, tehlikeyi tanımak ve buna karşı önlem almak artık bir zorunluluk haline geliyor.
