Peki, Diyarbakır hangi tarihte fethedildi ve bu süreç nasıl gelişti? Tarihi kaynaklara göre şehrin Osmanlı topraklarına katılması, 1515’te Yavuz Sultan Selim döneminde başladı ve 1517’de tamamlandı. Ancak, Diyarbakır’ın fetih süreci yalnızca Osmanlı ile sınırlı kalmadı; tarih boyunca birçok devlet tarafından ele geçirildi. Bu kadim şehrin fethiyle ilgili merak edilen detayları sizin için derledik.
1515 yılında, Ustacalı Karahan komutasındaki Safevi ordusu, Diyarbakır'ı ele geçirmek amacıyla büyük bir kuşatma başlattı. Şehirdeki Safevi birliklerine karşı çıkan Diyarbakır halkı, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlılıklarını bildirdi ve Safevileri şehirden kovdu. Bu, Diyarbakır Kuşatması'nın fitilini ateşleyen olay oldu.
Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu, 23 Ağustos 1514'te Şah İsmail'in Safevi ordusunu mağlup ederek, Azerbaycan ve İran içlerine ilerledi. Kışın yaklaşmasıyla Osmanlı padişahı, ordusunu Amasya'ya çekti ve Kuzey Anadolu'daki Safevi kontrolündeki şehirleri kuşatmak için birlikler gönderdi. Bu bağlamda, Bayburt ve Kemah kuşatmalarında başarı elde eden Bıyıklı Mehmed Ağa, paşalık makamına terfi etti ve Safevilere karşı Doğu cephesinde komutan olarak görevlendirildi.
DİYARBAKIR KUŞATMASININ SEBEBİ NEYDİ?
Şah İsmail, Yavuz Sultan Selim'in ordusunu terhis etmesinden faydalanarak Nur Ali Halife komutasında bir ordu hazırladı ve Erzincan'a taarruz emri verdi. Ancak Bıyıklı Mehmed Paşa, Ovacık Muharebesi'nde Safevi ordusunu yenilgiye uğrattı. Bu gelişmeler sırasında, İdris-i Bitlisi'nin kışkırttığı Diyarbakır halkı, Safevi birliklerini şehirden kovdu ve Osmanlı padişahına bağlılıklarını bildirdi. Bu olay, Safevi ordusunun Diyarbakır'a yönelmesine neden oldu.
KİMLER KUŞATMAYA KATILDI?
Diyarbakır önlerine gelen Ustacalı Karahan, şehri sulh yoluyla ele geçirmeye çalıştı ancak başarılı olamayınca kuşatma başladı. Osmanlı padişahı, Yiğit Ali komutasındaki bir yardım kuvvetini Diyarbakır'a gönderdi. Yiğit Ali, gece yarısı düzenlediği yarma harekâtıyla şehre girerek savunmayı güçlendirdi ve Osmanlı ordusunun yakında geleceği haberini verdi.
KUŞATMA NASIL SONUÇLANDI?
Kuşatma uzadıkça, Safevi ordusuna destek gelmeye devam etti. Ancak, Kürt aşiretleri de boş durmadı ve eski yurtlarını kurtardı. Bıyıklı Mehmed Paşa, Osmanlı ordusunu toplayarak Diyarbakır'a doğru ilerledi. Osmanlı ordusunun geldiğini öğrenen Karahan, muharebeyi göze alamadı ve Mardin'e doğru kaçtı. Böylelikle, 9 aydır kuşatma altında olan Diyarbakır, 10 Eylül Pazartesi günü Osmanlı İmparatorluğu'na katıldı.
Bıyıklı Mehmed Paşa, Diyarbakır'a girmedi, garnizon için bir miktar asker bıraktı ve Karahan'ı takip için Mardin'e yöneldi. Mardin şehri teslim oldu ancak iç kale teslim olmadı. Paşa, yaklaşan kış ve Şadi Paşa'nın harekâtı nedeniyle Diyarbakır'a geri döndü. Şadi Paşa ve beş sancakbeyi, Yavuz Sultan Selim tarafından azledildi ve cezalandırıldı. Bıyıklı Mehmed Paşa ise Osmanlı'nın ilk Diyarbakır Beylerbeyi olarak atandı ve gelecek bahara kadar İstanbul'dan takviyeler gönderildi.
Diyarbakır Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğu Anadolu'daki hâkimiyetini pekiştiren önemli bir olay olarak tarihe geçti.
