Elazığ 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan tutuklu Cengaver Aykul’a, koğuşunda Kürtçe-Türkçe sözlük bulundurduğu gerekçesiyle 2019 yılında verilen hücre cezası, Anayasa Mahkemesi’nden döndü. AYM, bu uygulamanın Anayasa’da güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti.
Cezaevi Disiplin Kurulu, 12 Şubat 2019 tarihinde aldığı kararla sözlüğü “yasak eşya” olarak değerlendirmiş ve Aykul’a 11 gün hücre cezası vermişti. Kurul, sözlükteki bazı ifadelerin “örgütsel” nitelik taşıdığı iddiasıyla bu cezayı uygulamıştı.
Aykul’un yaptığı itirazlar sonucunda Patnos Ağır Ceza Mahkemesi, cezanın ağır ve orantısız olduğuna karar vererek suçlamayı "yasak eşya bulundurmak" olarak değiştirdi ve ceza 1 güne indirildi. Bu ceza, 17-18 Temmuz 2019 tarihlerinde infaz edildi.
Ancak Aykul, 3 Nisan 2019’da Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı da devreye girerek, kararın kanun yararına bozulmasını talep etti. Bu talep Yargıtay 1. Ceza Dairesi tarafından 15 Eylül 2023’te kabul edildi ve hücre cezası iptal edildi.
Anayasa Mahkemesi, 21 Ocak 2025’te verdiği kararında, sözlüğün içeriğine bakılmaksızın bulundurulmasının ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Cezaevinde yasaklı olmayan bir sözlüğün yalnızca Kürtçe olması nedeniyle cezalandırılmasının ifade özgürlüğü ihlali anlamına geldiği vurgulandı.
AYM, cezaevi güvenliği ile temel haklar arasında denge gözetilmediğini, verilen cezanın ölçüsüz olduğunu ve yargı organlarının yetkisinin cezaevi idaresi tarafından aşıldığını ifade etti. Bu nedenle Aykul’a 20 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verildi.
Karar, cezaevlerinde dil temelli hak ihlallerine karşı emsal teşkil edebilecek nitelikte görülüyor.
