HABER - Ali Çekdar KORKMA
Mele Mustafa Barzani, 14 Mart 1903 tarihinde Güney Kürdistan’ın Barzan köyünde dünyaya geldi. Hayatı boyunca Kürt halkının özgürlüğü için mücadele eden Barzani, hem siyasi hem de askeri liderlik vasfıyla modern Kürt milliyetçi hareketinin öncülerinden biri oldu. Çocukluk yıllarında ailesinin Osmanlı İmparatorluğu’na karşı başlattığı isyanlara tanıklık eden Barzani, daha üç yaşındayken ailesiyle birlikte sürgün ve hapis hayatı yaşadı.
Mustafa Barzani’nin ailesinden birçok kişi idam edilirken, kendisi küçük yaşta mücadeleye katıldı. İngiliz Mandası altındaki Irak yönetimine karşı girişilen isyanlarda etkin rol aldı ve genç yaşlardan itibaren Kürt direnişinin bir parçası oldu. Özellikle 1931 yılında, ağabeyi Şeyh Ahmed Barzani liderliğinde başlayan isyanda aktif savaşarak öne çıktı.
KÜRDİSTAN DEMOKRATİK PARTİSİ VE MAHABAD DÖNEMİ
1946 yılında kurulan Kürdistan Demokratik Partisi’nin (KDP) başkanı seçilen Barzani, Kürt halkının siyasi haklarını savunmak için örgütlü bir mücadele başlattı. Aynı yıl İran’ın Mahabad kentinde Sovyet desteğiyle kurulan Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nde Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Bu kısa ömürlü devlet, Kürt tarihinde önemli bir kilometre taşı oldu.
Sovyetler Birliği’nin İran’dan çekilmesiyle Mahabad Cumhuriyeti yıkıldı ve Barzani, Sovyetler Birliği’ne sığınmak zorunda kaldı. Burada siyasi ve askeri eğitim aldı, Kürt davasını dünya gündemine taşımak için çaba gösterdi.
IRAK’A DÖNÜŞ VE KÜRT SİYASİ HAREKETİNDE LİDERLİK
1958 yılında Irak’ta gerçekleşen darbenin ardından ülkesine dönen Barzani, Kürtlerin anayasal haklarını güvence altına almak amacıyla mücadelesine devam etti. Ancak Kürtlerin özerklik talepleri karşılıksız kaldı ve 1961 yılında Birinci Irak-Kürt Savaşı başladı. Barzani’nin önderliğindeki Peşmerge güçleri, uzun yıllar boyunca Bağdat yönetimine karşı direndi.
1970 yılında imzalanan anlaşma ile Kürtlere özerklik sözü verildi. Kürtçe resmi dil olarak kabul edildi. Ancak Kerkük gibi petrol zengini bölgelerdeki anlaşmazlıklar ve verilen sözlerin tutulmaması yeni bir savaşın önünü açtı.
CEZAYİR ANLAŞMASI VE MÜCADELENİN SONU
1975 yılında İran ile Irak arasında imzalanan Cezayir Anlaşması, Barzani önderliğindeki Kürt hareketi için büyük bir darbe oldu. İran’ın desteğini kaybeden Kürtler, büyük bir yenilgi aldı. Barzani ve yaklaşık 100.000 Kürt, İran’a sığındı. Bu yenilgi Kürt hareketinde önemli bir kırılmaya neden oldu.
Mustafa Barzani, bu dönemde sağlığı giderek kötüleşti. Akciğer kanseri tedavisi için Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti ve 1 Mart 1979’da Washington DC’deki Georgetown Üniversitesi Hastanesi’nde hayatını kaybetti.
KÜRT MİLLİYETÇİ HAREKETİNİN SEMBOLÜ
Mele Mustafa Barzani kimdir sorusunun cevabı, sadece bir liderin biyografisiyle sınırlı kalmaz. Barzani, Kürt ulusal kimliğinin inşasında ve Kürtlerin siyasi taleplerinin dünya kamuoyunda görünür hale gelmesinde başlıca isimlerden biri oldu. Onun mirası, özellikle Irak Kürdistanı’nda kurulan özerk yönetimin temellerinin atılmasında belirleyici rol oynamıştır.
Mele Mustafa Barzani, Kürt ulusal kimliğinin ve özgürlük mücadelesinin sembol isimlerinden biri haline geldi. Oğlu Mesud Barzani ve torunları, onun bıraktığı siyasi mirası devam ettirdi. Özellikle Irak Kürdistanı’nın bugünkü özerk yapısının temel taşları, Barzani’nin mücadele yıllarında atıldı.
Kürt Milliyetçi hareketi Barzani liderliğinde, sadece askeri bir direniş değil, aynı zamanda Kürtlerin kültürel ve siyasi haklarının tanınması için verilen uzun soluklu bir mücadele haline gelmiştir. Mustafa Barzani’nin ölümüyle birlikte fiziksel varlığı sona erse de, Kürt halkının kolektif hafızasında ve siyasi mücadelesinde etkisi bugün hala hissedilmektedir.
1993 yılında Barzani’nin naaşı memleketi Barzan’a getirilerek büyük bir törenle defnedildi. Kürtler için Barzani, özgürlük, direnç ve ulusal onurun değişmez bir sembolü olarak anılmaya devam etmektedir.
MİRAS VE ETKİSİ
Mele Mustafa Barzani, Kürt ulusal kimliğinin ve özgürlük mücadelesinin sembol isimlerinden biri haline geldi. Oğlu Mesud Barzani ve torunları, onun bıraktığı siyasi mirası devam ettirdi. Özellikle Irak Kürdistanı’nın bugünkü özerk yapısının temel taşları, Barzani’nin mücadele yıllarında atıldı.
Onun siyasi çizgisi ve mücadelesi, sadece Irak’taki Kürtler için değil, tüm Kürt coğrafyası için ilham kaynağı olmuştur. Kürt hareketinin tarihinde Mele Mustafa Barzani ismi, azim, kararlılık ve bağımsızlık aşkının güçlü bir temsili olarak yer almaya devam ediyor.